Hittebestendigheid is een onderwerp wat erg veel voorbij komt bij epoxy gieters die onderzetters of waxinelichthouders maken. Zo af en toe komen mensen ook wel eens aan met een verbogen dienblad, etagère, of zelfs een tafel. Nee, warmte en epoxy zijn geen vrienden. Hoewel over het algemeen epoxy na twee weken wel helemaal is uitgehard, heeft iedere epoxy een temperatuur waar deze zacht en vervormbaar wordt. Het is niet dat de epoxy smelt, maar het kan wel uit vorm gebogen worden. Zo kan het ook weer worden teruggebogen, overigens. Dus als je last hebt van verbogen epoxy, let het plat neer met iets zwaars er op, en verwarm het. Hoe warm het moet, hangt af van de epoxy (lees er hieronder meer over). Sommige epoxies worden minder snel zacht. Ook kunnen deze epoxies worden nabehandeld bij hoge temperaturen (maar onder de 100°C) om de temperatuur waarbij de epoxy zacht wordt, verder te verhogen.

Mocht je dit lezen omdat je waxinelichthouders of asbakken maakt en ben je op zoek naar hittebestendige epoxy, stop met zoeken. Zoals hierboven staat, hittebestendigheid bij epoxy gaat over het verbuigen er van. Bij een voldoende hoge temperatuur, zoals het geval bij dit soort werkjes, ontbrandt epoxy gewoon. Er zullen genoeg mensen zeggen dat het goed gaat, dat gaat het meestal ook, maar niet altijd. Probeer te voorkomen dat er direct contact is tussen de epoxy en een hittebron. Blijf er altijd bij als je een kaarsje in een epoxy houder brandt. Persoonlijk raad ik het gebruik van epoxy in asbakken of waxinelichthouders af.

Omdat ik hittebestendige onderzetters wilde maken, ben ik heel veel bezig geweest met het testen van hittebestendigheid. Er zijn altijd mensen die zeggen nooit problemen te hebben met hete kopjes op hun onderzetters terwijl ze standaard epoxies gebruiken. In dat geval kan ik je verzekeren dat dit aan hun kopjes ligt en/of hoe heet de inhoud daar van is. Standaard epoxies hebben een hittebestendigheid van niet hoger dan zo'n 45-50°C. Sommige kopjes, vooral met een dikke bodem, blijven daar net onder. Ook zullen kopjes met een platte bodem minder snel "in de epoxy zakken". Andere kopjes, met een dunnere bodem en/of met een dunne rand op de bodem, zullen de epoxy onder het kopje zacht maken, en dan een klein beetje in de epoxy zakken. Als de epoxy vervolgens afkoelt, blijft er een kring achter. Ik wil wel melden dat dit makkelijk opgelost kan worden - leg de onderzetters plat in heet water, en de kring zal weer verdwijnen. Toch wil je deze instructie wellicht niet meegeven aan je klanten, en wil je onderzetters maken die gewoon tegen een heet kopje kunnen. Ik ben dus op zoek gegaan naar een methode die een onderzetter een hittebestendige toplaag geeft waar een heet kopje geen kring op kan achterlaten.

Hoe heb ik getest?

In mijn test neem ik een dun kopje met een ronde rand als bodem (niet plat), die ik op de onderzetter zet. Ik giet er kokend water in, en laat het dan afkoelen. Tijdens de test wordt het kopje 85°C. Dit is inderdaad een extreem geval, veel kopjes zullen niet zo heet worden. Nabehandelen doe ik in een voedseldroger die tot 80°C kan met de onderzetter nog in de mal om vervorming te voorkomen. Als de onderzetter in de mal blijft, kan de voedseldroger meteen op zijn maximale stand worden gezet, en na een uur of vijf kan hij uit. Na het afkoelen zijn de onderzetters klaar voor de test. Let op: onderzetters nabehandelen als ze uit de mal zijn, geeft bijna altijd vervorming van de onderzetters. Bij het gebruik van hittebestendige epoxy, is het erg moeilijk, wellicht onmogelijk, om deze vervorming weer terug te krijgen. Kun je niet anders, voer de hitte dan vanaf 40°C langzaam op met zo'n 10 graden per uur, tot de maximale temperatuur is bereikt. Ook het afkoelen moet met 10°C per uur gaan.

Nabehandeling van hittebestendige epoxies verhoogt hun "glastemperatuur" (de temperatuur waar de epoxy flexibel wordt) naar ongeveer 15°C boven de temperatuur waar deze op behandeld is. Een hittebestendige epoxy nabehandelen tot 80°C geeft dus een glastemperatuur van ongeveer 95°C. Iedere epoxy heeft wel een maximum; hoger verhitten heeft geen zin. Kijk in de technische documentatie van je epoxy wat de maximale glastemperatuur is. Voor de epoxies van Polyestershoppen.nl staat dit hieronder ook genoemd.

Resultaten

Ik heb verschillende epoxies getest die theoretisch hittebestendig zouden moeten zijn als zodanig verkocht worden. Enkel de epoxy voor hoge temperaturen (130°C) van Polyestershoppen doorstaat de test, zolang deze is nabehandeld.
Ik heb ook één flexibele epoxy getest. Flexibele epoxies zijn anders omdat ze wél een kring geven, maar de kring verdwijnt daarna weer. Omdat er dus geen kring achterblijft, is het dus een optie. Een ander voordeel van flexibele epoxy is dat deze minder snel krast, en wat stroef aanvoelt, waardoor iets er niet makkelijk af zal glijden.
Let op; in al deze gevallen gaat het om een toplaag, niet om de hele onderzetter met deze epoxy te gieten. Je hoeft dus niet je techniek en ontwerp aan te passen. Voor meer informatie over hoe een toplaag te leggen op een onderzetter, zie ons artikel over doming.

Hittebestendige epoxy (link)

Maximale glastemperatuur: 130°C.
Voordelen: Na een simpele nabehandeling is deze keihard. Kei-hard. Er is geen kring in te krijgen. Hij is ook goedkoper dan de epoxies hieronder.
Nadelen: Hij is helaas wat blauwig. Dit maakt niet uit als je een gekleurde onderzetter hebt, het valt alleen op bij een lichte ondergrond. Een ander nadeel is dat hij moet worden nabehandeld (zie hierboven bij "Hoe heb ik getest?"). Tenslotte, is het moeilijk om een mooi oppervlak te krijgen. De epoxy is tijdens het uitharden gevoelig voor temperatuurschommelingen en vocht, en kan dan makkelijk een lelijk oppervlak geven. Je kunt dit meestal voorkomen door de epoxy even te laten staan totdat hij al goed warm is geworden, en hem dan pas uit te gieten. Ook moet je er voor zorgen dat de ruimte goed warm blijft, waar de onderzetters liggen uit te harden.

UltraCast warmtebestendige epoxy (link)

Maximale glastemperatuur: 70°C.
Voordelen: Volgens de fabrikant heeft deze geen nabehandeling nodig. Je moet alleen twee weken wachten, en daarna zou deze epoxy tot 70-75°C bestand zijn. Er zijn gebruikers waarvoor dit genoeg is, maar mijn test van 85°C doorstaat de epoxy niet, ook niet na een nabehandeling. Dus of dit waar is, durf ik niet te zeggen. Wat zeker wel handig is, is dat deze epoxy kleurloos is, dus hij valt niet op.
Nadelen: Hij is prijzig, en dus niet echt hittebestendig. Ook is hij tijdens het uitharden erg gevoelig voor temperatuurschommelingen en vocht, en kan dan makkelijk een lelijk oppervlak geven.

Super Clear warmtebestendige epoxy (link)

Maximale glastemperatuur: 75°C.
Voordelen: Deze epoxy geeft verreweg het beste oppervlak wat ik ooit gezien heb, zeker als je hem eerst wat dikker laat worden voordat je hem giet. Na een warmtebehandeling is deze praktisch hittebestendig; mijn test van 85°C laat maar enkele kleine plekjes zien, die wegtrekken als je de onderzetter in heet water legt.
Nadelen: Hij is prijzig, niet volledig hittebestendig, en hij heeft een licht kleurtje.

Flexibele epoxy (link)

Maximale glastemperatuur: <20°C.
Deze epoxy blijft flexibel. Je kunt er dan ook je nagel in drukken, maar het oppervlak herstelt zich vanzelf. Deze epoxy is niet echt warmtebestendig. Een heet glas zal dus een kring achterlaten. Maar, omdat deze epoxy flexibel blijft, zal de kring dus ook weer vanzelf wegtrekken. Daardoor past hij dus wel in het rijtje "hittebestendige epoxies".
Voordelen: Er is geen nabehandeling nodig, al kan het wel zodat je niet hoeft te wachten op volledige uitharding. Hij is redelijk kleurloos (een klein beetje gelig).
Nadelen: Hij hardt heel langzaam uit, en je moet deze dus ook twee weken laten liggen voordat je hem gebruikt. Je kunt hem natuurlijk ook verwarmen om dit proces te versnellen. Hij heeft absoluut een UV stabilisator nodig, anders vergeelt hij erg snel. Voeg gerust 2% toe. Hij kan ook wat plakkerig blijven, maar wat polijstwas er over uitwrijven lost dat op. Dit kan overigens ook een voordeel zijn, want glazen glijden er dus niet snel af. Tenslotte is hij tijdens het uitharden erg gevoelig voor temperatuurschommelingen en vocht, en kan dan makkelijk een lelijk oppervlak geven.